Αγχος. Ένα βάσανο που διαταράσσει σημαντικά την ποιότητα ζωής σου, αλλά δεν είναι τόσο δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Ο διαλογισμός, η καθημερινή σωματική άσκηση, η ψυχοθεραπεία είναι μερικές από τις λύσεις καταπολέμησής του, όμως τι μπορείς να κάνεις όταν σε επισκέπτεται ξαφνικά μια κρίση άγχους;

Τι είναι κρίση άγχους;

Το άγχος αποτελεί μια συναισθηματική κατάσταση που ενεργοποιείται κατά την επαφή μας μ’ ένα ερέθισμα που προκαλεί φόβο και χαρακτηρίζεται από έντονη ταραχή και δυσφορία. Πρόκειται για ένα αρχέγονο σύστημα επιβίωσης που ενεργοποιείται σε καταστάσεις που κινδυνεύει η ζωή μας, όπως για παράδειγμα όταν βρισκόμαστε μπροστά από μια αρκούδα. Ο φόβος που θα νιώσουμε μπροστά της θα ενεργοποιήσει το άγχος μας, το οποίο θα μας υποβάλλει σε μια κατάσταση πάλης ή φυγής, προκειμένου να σώσουμε τη ζωή μας.

Όταν το άγχος αυτό υπάρχει σε έντονο βαθμό και για μια αρκετά μεγάλη περίοδο, μπορεί να σε οδηγήσει στις λεγόμενες κρίσεις άγχους. Ως κρίση άγχους χαρακτηρίζεται ένα ξαφνικό επεισόδιο έντονου φόβου, προκαλούμενου από προφανή αιτία (σε αντίθεση με την κρίση πανικού, της οποίας η πρόκληση δεν προκύπτει από προφανή αιτία).

Όταν το άγχος γίνεται τοξικό

Τη σήμερον ημέρα, οπού ο άνθρωπος πλέον δεν συναντά μπροστά του επικίνδυνα ζώα, ο μηχανισμός του άγχους έχει μάθει να ενεργοποιείται με άλλα ερεθίσματα, τα οποία ο εγκέφαλός μας εκλαμβάνει λανθασμένα ως απειλητικά:

  • Με αγχώνει η κίνηση που συναντώ κάθε πρωί στο δρόμο πριν πάω στη δουλειά: Ο εγκέφαλός μου την έχει καταγράψει ως απειλή κατά της ζωής μου γιατί μπορεί να γίνει η αιτία να απολυθώ.
  • Με αγχώνει η συνέντευξη για την καινούρια μου δουλειά: Αν δεν τα πάω καλά θα εξακολουθήσω να είμαι άνεργη και σε λίγο καιρό θα έχω προβλήματα επιβίωσης.
  • Με αγχώνει η επαγγελματική μου αξιολόγηση: αν είναι αρνητική μπορεί να απολυθώ. Αν απολυθώ δεν θα έχω να πληρώσω το στεγαστικό μου δάνειο και θα μείνω στο δρόμο.
  • Με αγχώνουν οι αντιπαραθέσεις με τον σύντροφό μου: αν τον δυσαρεστήσω μπορεί να με εγκαταλείψει και να μείνω μόνη.

Αν τα παραπάνω περιστατικά συμβούν κατά τη διάρκεια περιόδων που αντιμετωπίζεις σημαντικά ζητήματα ζωής (για παράδειγμα: ο ερχομός ενός παιδιού, απώλεια αγαπημένου προσώπου, χωρισμός κ.α.) που σε καθιστούν ανήσυχη, είναι πολύ πιθανό να έχεις ξεσπάσματα ακραίου άγχους. Κι ενώ η πιο κοινή αντίδραση σε αυτά τα ξεσπάσματα είναι ο εκνευρισμός, οι περισσότερες από εμάς δεν εξωτερικεύουμε τη δυσφορία μας, με αποτέλεσμα η ενέργεια αυτή να διοχετεύεται μέσα μας και να εκδηλώνεται με σωματικά συμπτώματα. Αρχίζεις να τρέμεις, να ιδρώνεις, να έχεις ταχυπαλμία, να αισθάνεσαι ότι θα λιποθυμήσεις από στιγμή σε στιγμή. Δεν πρόκειται για κρίση πανικού, αλλά για μια υπέρμετρη δυσφορία λόγω άγχους, την οποία το μυαλό σου προσπαθεί να σωματοποιήσει, ώστε να την κάνει να καταλαγιάσει.

Το πιο σημαντικό μια τέτοια στιγμή είναι να βρεις έναν τρόπο να στρέψεις την προσοχή σου αλλού. Το μυαλό σου έχει κυριολεκτικά παγώσει μπροστά στην υποτιθέμενη απειλή, οπότε πρέπει επειγόντως να βρεθεί κάτι άλλο στο οποίο να εστιαστεί η προσοχή του έτσι ώστε να αρχίσει να ηρεμεί.

Να, λοιπόν, τι μπορείς να κάνεις μπροστά σε μια κρίση άγχους:

  1. Κατάγραψε τα σωματικά σου συμπτώματα

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή που αισθάνεσαι ότι «χάνονται όλα», πάρε ένα χαρτί και ένα μολύβι και κατάγραψε τι βιώνει το σώμα σου. Για παράδειγμα:

  • Αισθάνομαι ταχυπαλμία
  • Τρέμουν τα χέρια μου
  • Νιώθω ένα πλάκωμα στο στήθος, σαν κάτι να μου εμποδίζει την αναπνοή
  • Αισθάνομαι το κεφάλι μου να μουδιάζει
  1. Ρίξε μια ματιά στον χώρο και εστίασε την προσοχή σου σε ένα τυχαίο αντικείμενο

Όπου κι αν βρίσκεσαι, ότι κι αν κάνεις, παράτησέ τα όλα και ρίξε μια ματιά στο χώρο. Τι βλέπεις γύρω σου;

Ας υποθέσουμε ότι βρίσκεσαι στη στάση του λεωφορείου και το πρώτο αντικείμενο που σου τραβάει την προσοχή είναι το παγκάκι. Εστίασε την προσοχή σου εκεί. Τι σου θυμίζει το συγκεκριμένο παγκάκι; Μήπως σου φέρνει στο μυαλό αναμνήσεις από μια βραδιά που βγήκατε με φίλους; Ποιοι φίλοι ήταν μαζί σου; Πού πήγατε εκείνη τη βραδιά; Περάσατε όμορφα; Προσπάθησε να θυμηθείς ένα όμορφο περιστατικό από εκείνη τη βραδιά ή κάποιο γλυκό κομπλιμέντο που σου έκανε κάποιος φίλος ή φίλη. Αισθάνθηκες όμορφα όταν είδες ότι περιστοιχίζεσαι από ανθρώπους που νοιάζονται πραγματικά για σένα; Μείνε λίγο επικεντρωμένη στα όμορφα συναισθήματα που ένιωσες και προσπάθησε να αναπαράγεις στο μυαλό σου αυτή την ανάμνηση, όσο πιο πιστά γίνεται.

  1. Οι όμορφες αναμνήσεις μας καθησυχάζουν την ψυχή

Χωρίς καν να το καταλάβεις, με το προηγούμενο τέχνασμα μόλις κατάφερες να φέρεις στον νου σου μία όμορφη ανάμνηση. Το καλό με τις όμορφες αναμνήσεις είναι ότι ανά πάσα στιγμή μπορούν να μας βοηθήσουν να ανακτήσουμε τον έλεγχο. Είναι μέσα στο μυαλό μας αποθηκευμένες έτσι ώστε όταν τις χρειαστούμε να μπορέσουν να μας υπενθυμίσουν ότι είμαστε ικανοί, σημαντικοί και – κυρίως – ότι περιστοιχιζόμαστε από ανθρώπους που μας σέβονται και μας αγαπάνε. Αυτά είναι τα κύρια συστατικά που μας προσφέρουν το λεγόμενο αίσθημα ασφάλειας στη ζωή, το οποίο είναι πολύ σημαντικό να «ξυπνήσουμε» όταν βιώνουμε μια κρίση άγχους. Ο φόβος που σου προκαλεί το άγχος έχει να κάνει πάντα με την απώλεια ελέγχου. Όταν αισθανθείς ότι έχεις ανακτήσει τον έλεγχο, τότε είναι που θα αρχίσεις να ηρεμείς.

  1. Μείνε συγκεντρωμένη στην όμορφη ανάμνηση, μέχρις ότου να υποχωρήσουν όλα τα σωματικά συμπτώματα

Μόλις αισθανθείς καλύτερα, πάρε ξανά το χαρτάκι στα χέρια σου. Κοίταξε τα σωματικά συμπτώματα που είχες καταγράψει και έλεγξε αν έχουν υποχωρήσει. Αν δεν έχουν υποχωρήσει όλα, μείνε συγκεντρωμένη στην όμορφη ανάμνηση που δημιούργησες μέχρις ότου να υποχωρήσει και το τελευταίο.

Αισθάνεσαι καλύτερα; Είμαι σίγουρη πως ναι!

Μην ξεχνάς ότι το άγχος μπορεί μεν να είναι αβάσταχτο, όμως δεν είναι μη αντιμετωπίσιμο. Μικρά καθημερινά βήματα θα σου επιτρέψουν, αν όχι να απαλλαγείς εντελώς από αυτό, τουλάχιστον να μειώσεις την έντασή του, ώστε να το κάνεις πιο διαχειρίσιμο.

Μαρία Μιχελακάκη
Συγγραφέας, Φιλόλογος Ισπανικής Γλώσσας