Αρχές Αυγούστου και οι περισσότεροι είναι ήδη σε άδεια και στις πολυπόθητες καλοκαιρινές διακοπές τους. Μήπως όμως νιώθεις άγχος και δεν μπορείς να ηρεμήσεις; Τότε ξεκίνα με το να αποσυνδεθείς από όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να βάλεις (αν δεν το έχεις κάνει ήδη) τη σήμανση «εκτός γραφείου/διακοπές» στoυς εταιρικούς λογαριασμούς και μάθε να ηρεμείς το μυαλό σου.

Ειδικά αν ανήκεις στην κατηγορία αυτών που είναι «παντρεμένοι» με τη δουλειά τους τότε είναι πολύ πιθανό με το που θα ξεκινήσεις τις διακοπές σου να νιώσεις ένα αίσθημα άγχους, δυσφορίας ή και ενοχής. Ονομάζεται «σύνδρομο αναψυχής ή σύνδρομο ελεύθερου χρόνου» και είναι πολύ πιθανό να σου συμβεί.

Πάρε ως παράδειγμα ένα στέλεχος μάρκετινγκ σε μια εταιρεία τεχνολογίας. Η δουλειά είναι απαιτητική και η καθημερινότητά γεμάτη συναντήσεις και προθεσμίες. Το άτομο αυτό συνδέει σε μεγάλο βαθμό την αυτοεκτίμηση και την προσωπική του αξία με την απόδοση της δουλειάς του. Παρόλο που αγαπά τη δουλειά του, λαχταρά επίσης τις διακοπές του. Ωστόσο, κάθε φορά που έρχεται αυτή η ώρα, νιώθει άγχος. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της άδειας του, αισθάνεται ανήσυχος και ευερέθιστος. Αν και σωματικά είναι μακριά από τη δουλειά, νοητικά είναι εκεί, ελέγχοντας ψυχαναγκαστικά το ηλεκτρονικό του ταχυδρομείο. Βρίσκει ενοχλητική την έλλειψη δομής και δυσκολεύεται να χαλαρώσει. Αισθάνεται ενοχές που δεν «κάνει τίποτα παραγωγικό» και αυτό πυροδοτεί το άγχος του. Το παράδειγμά αυτό αντιπροσωπεύει το σύνδρομο του ελεύθερου χρόνου, όταν το μυαλό κάποιου είναι τόσο συνηθισμένο να είναι απασχολημένο που δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στον ελεύθερο χρόνο και την έλλειψη δομής που συνοδεύει τις διακοπές. Αν και λαχταρά την ξεκούραση, το ίδιο του το μυαλό μπαίνει εμπόδιο στην πλήρη απόλαυσή του.

Αυτό δεν πρόκειται για ψυχολογικό πρόβλημα αλλά για φαινόμενο προσαρμογής στην αλλαγή του ρυθμού ζωής. Είναι γνωστό ως σύνδρομο ελεύθερου χρόνου και εμφανίζεται όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια απότομη αλλαγή στην καθημερινή μας ρουτίνα. Όταν εργαζόμαστε, το μυαλό και το σώμα μας συνηθίζουν σε έναν συνεχή ρυθμό άγχους και δραστηριότητας. Όταν έρχονται οι διακοπές, αυτός ο ρυθμός διακόπτεται και μπορεί να οδηγήσει σε άγχος. Από ψυχολογικής άποψης, αυτό συμβαίνει επειδή το μυαλό μας λειτουργεί για την προβλεψιμότητα και τη δομή κι η ξαφνική αλλαγή μπορεί να προκαλέσει αβεβαιότητα και, κατά συνέπεια, άγχος. Επιπλέον, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται ενοχές επειδή δεν εργάζονται, όταν συνδέουν την αξία τους με την παραγωγικότητά τους. Συμπερασματικά, το αρχικό άγχος των διακοπών είναι μια φυσιολογική αντίδραση στην αλλαγή του ρυθμού της ρουτίνας. Με την πάροδο του χρόνου, οι περισσότεροι άνθρωποι προσαρμόζονται στη νέα ρουτίνα αναψυχής και τα συμπτώματα άγχους υποχωρούν.

Τα συμπτώματα του «συνδρόμου ελεύθερου χρόνου» μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν ανησυχία, δυσκολία χαλάρωσης, εκνευρισμό, αϋπνία, ακόμη και αίσθημα κενού ή έλλειψης σκοπού. Μπορεί να πιάνεις τον εαυτό σου να ελέγχει καταναγκαστικά το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της δουλειάς σας ή να ανησυχείς για εργασίες που έχεις αφήσει ημιτελείς

Είναι λίγοι οι άνθρωποι που δεν φεύγουν με τον υπολογιστή τους στον ώμο τους ή με τις ανησυχίες τους παρέα με την τσάντα θαλάσσης τους. Πολλά προφίλ δυσκολεύονται να αποσυνδεθούν από την υλικοτεχνική υποδομή, την υγειονομική περίθαλψη, ειδικά οι αυτοαπασχολούμενοι, πολλοί από τους οποίους δεν μπορούν καν να το σκεφτούν, επειδή ο ελεύθερος χρόνος αποτελεί παράγοντα πολυτέλειας. Ως εκ τούτου, η εξάντληση που συσσωρεύεται, περνάει μέσα από ένα ρήγμα που σταδιακά θα κατασταλάξει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μπορεί να δουλεύεις με πυρετώδεις ρυθμούς, σ’ ένα κοινωνικό, εργασιακό, κι οικονομικό πλαίσιο που είναι τόσο απαιτητικό όσο και ασταθές

Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που διευκολύνουν την εμφάνιση αυτού του τύπου άγχους και που λειτουργούν ως εναύσματα: από την προαναφερθείσα αλλαγή της ρουτίνας (λειτουργούμε καλύτερα με προβλεψιμότητα και μια απότομη αλλαγή μπορεί να μας αφήσει να νιώσουμε εκτός εαυτού) μέχρι την έλλειψη δομής ή σκοπού, την ίδια την αποσύνδεση από την εργασία (ειδικά για τα άτομα που ταυτίζονται έντονα με τη δουλειά τους, μπορεί να νιώσουν ότι χάνουν κάτι ή ότι δεν είναι παραγωγικοί) και τις μη ρεαλιστικές προσδοκίες (αν περιμένεις οι διακοπές να είναι τέλειες και απόλυτα χαλαρωτικές, κάθε μικρή αναποδιά ή άγχος μπορεί να προκαλέσει άγχος). Είναι φυσιολογικό να χρειάζεσαι λίγο χρόνο για να προσαρμοστείς στις διακοπές και να απαλλαγείς από ορισμένους από αυτούς τους παράγοντες που προκαλούν άγχος.

Αν μπορείς, μην παίρνεις όλη σου την άδεια ταυτόχρονα.
 Η μείωση του αρχικού άγχους των διακοπών είναι σαφώς εφικτή και ορισμένες στρατηγικές μπορούν να σε βοηθήσουν να το πετύχεις αυτό. Μπορείς στο μέτρο του δυνατού, να κάνεις μια σταδιακή μετάβαση στις διακοπές. Αντί να μεταπηδήσεις από μια πλήρη εργάσιμη εβδομάδα σε πλήρη αναψυχή, προσπάθησε να μειώσεις τον φόρτο εργασίας σου σταδιακά. Και, πάνω απ’ όλα, μην ξεχνάς να ορίζεις το “εκτός γραφείου” για να αποφεύγεις τις περιττές κλήσεις και τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που μπορεί να εμποδίσουν την αίσθηση της αποσύνδεσης.

Οργανώσου, θα σε βοηθήσει
Καθιέρωσε μια καθημερινή ρουτίνα: ακόμη και αν βρίσκεσαι σε διακοπές, η ύπαρξη κάποιου προγράμματος μπορεί να είναι χρήσιμη. Θα μπορούσε να είναι τόσο απλό όσο το να σηκώνεσαι και να πηγαίνεις για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα ή να προγραμματίζεις μια χαλαρωτική δραστηριότητα για κάθε μέρα.

Διαλογισμός, ενσυνειδητότητα… και σωματική άσκηση
 Δοκίμασε να αφιερώνεις λίγα λεπτά κάθε μέρα εστιάζοντας στην παρούσα στιγμή και απελευθερώνοντας τις ανησυχίες και τις εντάσεις. Ένας πολύ καλός τρόπος για την ανακούφιση από το άγχος είναι επίσης η σωματική άσκηση. Είτε πρόκειται για έναν περίπατο στη φύση είτε για ένα μάθημα γιόγκα, η κίνηση του σώματός σου μπορεί να είναι εξαιρετικά ευεργετική.

Μάθε να βαριέσαι, έστω και λίγο
Κάθε φορά που αισθάνεσαι πλήξη, άγχος, ή έλλειψη στοργής συνήθως κοιτάς μια οθόνη. Αλλά η πλήξη δεν είναι κακή, είναι το λίκνο της δημιουργικότητας και του θαύματος. Και αν δεν είσαι σε θέση να αντιμετωπίσεις το στρες και το άγχος, δημιουργείς μηδενική ανοχή στην απογοήτευση. Οι ηλεκτρονικές συσκευές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επιμονή αυτού του άγχους και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ικανότητά σου να το διαχειριστείς.

Αποσυνδέσου από τα κοινωνικά δίκτυα
Τα κοινωνικά δίκτυα δεν είναι η λύση και δεν είναι καλό να ζεις το καλοκαίρι μέσα από τα φίλτρα των άλλων. Στην πραγματικότητα, το να βάλεις στην άκρη τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να φέρει περισσότερη ψυχική ηρεμία στις διακοπές σου. Τον χρόνο που κερδίζεις αν εγκαταλείψεις το Facebook μπορεί να τον περάσεις με φίλους, με την οικογένεια και γενικά σε πιο υγιεινές δραστηριότητες με πιο θετικό αντίκτυπο στη διάθεσή σου. Είναι ενδιαφέρον ότι, κατά γενικό κανόνα, οι χρήστες που αποσυνδέονται από το Facebook δεν δίνουν μεγαλύτερη προσοχή σε άλλα κοινωνικά δίκτυ, στην πραγματικότητα, μπορεί να περνάνε λιγότερο χρόνο περιηγούμενοι στο διαδίκτυο. Το να ζεις τις διακοπές μέσα από αυτά που λες για τον εαυτό σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εξαντλητικό.

Αν αισθάνομαι άγχος τις πρώτες ημέρες των διακοπών, αυτό θα συνεχίσει και για τις υπόλοιπες διακοπές μου;

Αυτό εξαρτάται από το άτομο και τη σχέση του με το άγχος και το στρες. Μερικοί άνθρωποι που βιώνουν άγχος τις πρώτες ημέρες των διακοπών μπορεί να έχουν μια γενικευμένη τάση να είναι αγχωμένοι και σε άλλες καταστάσεις της ζωής τους και μπορεί να αισθάνονται ανησυχία ή άγχος ως αντίδραση σε διάφορα ερεθίσματα, όχι μόνο στις διακοπές. Αυτό το μοτίβο μπορεί να υποδηλώνει μια γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από χρόνια και υπερβολική ανησυχία και άγχος. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν άγχος κατά τις πρώτες ημέρες των διακοπών υψηλά επίπεδα άγχους στην καθημερινή τους ζωή. Κάποιοι θα βιώσουν άγχος μόνο ως αντίδραση σε συγκεκριμένες αλλαγές στη ρουτίνα ή το περιβάλλον τους, όπως οι διακοπές. Είναι ζωτικής σημασίας να θυμάσαι ότι το άγχος δεν είναι το ίδιο για όλους. Η εκδήλωσή του και τα εναύσματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Το αρχικό άγχος των διακοπών μπορεί να είναι απλώς μια αντίδραση σε μια προσωρινή αλλαγή στη ρουτίνα του ατόμου και όχι απαραίτητα ένδειξη χρόνιου άγχους.

Αν καταφέρεις να περιορίσεις το άγχος των πρώτων ημερών της άδειάς σου, θα ανακαλύψεις ότι ο εγκέφαλός σου είναι εξαιρετικά προσαρμοσμένος στις διακοπές και ότι η ξεκούραση είναι, κατά κάποιον τρόπο, θεραπευτική, διότι το κυριότερο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι καλές διακοπές για την ψυχική σου υγεία είναι, ακριβώς, η μείωση του άγχους. Με την αδράνεια ο εγκέφαλός σου θα μπορέσει να αντιστρέψει, τουλάχιστον προσωρινά, τις αρνητικές συνέπειες του στρες. Και εδώ είναι το μυστικό, για να είναι αποτελεσματικές οι διακοπές σου, πρέπει να εξαφανίσεις το άγχος για τη δουλειά σου.

170