Εχεις ποτέ σταματήσει να σκεφτείς πόσες φορές την ημέρα κρίνεις ανθρώπους, καταστάσεις ή γεγονότα; Είναι μια κοινή συνήθεια στην οποία όλοι μας αναλωνόμαστε. Για παράδειγμα, όταν συναντάς κάποιον, έχεις την τάση να κρίνεις την εμφάνισή του και να κάνεις υποθέσεις για τον τρόπο ζωής του; Καθώς χαζεύεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποφασίζεις αν σου αρέσουν ή όχι τα ρούχα των ανθρώπων, εξετάζεις εξονυχιστικά τα χτενίσματά τους, χλευάζεις τα καμώματά τους και κρίνεις ακόμη και τι τρώνε για πρωινό; Το να είσαι επικριτική σημαίνει να βλέπεις τα πράγματα μέσα από έναν φακό κριτικής.

Η κρίση είναι μια γνωστική ικανότητα που σε βοηθάει να αξιολογείς τους ανθρώπους, τις καταστάσεις και τις σχέσεις με βάση τα αισθητηριακά στοιχεία που έχεις στη διάθεσή σου για να καταλήξεις σε συμπεράσματα και να πάρεις αποφάσεις. Ενώ πρόκειται για μια σημαντική ικανότητα, είναι απαραίτητο να την ασκείς με σύνεση και να μην είσαι υπερβολικά επικριτική απέναντι στους άλλους.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των επικριτικών ανθρώπων;

  • Κάνουν κριτική σε υπερβολικό βαθμό.
  • Κάνουν αρνητικές υποθέσεις, χωρίς να έχουν όλα τα γεγονότα.
  • Βλέπουν τον κόσμο μέσα από προσωπικές προκαταλήψεις
  • Έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους.
  • Υποτιμούν τους άλλους για να νιώσουν ανώτεροι.
  • Βλέπουν τους άλλους ως αντιπάλους ή ανταγωνιστές.
  • Είναι συχνά δυστυχισμένοι.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ανοιχτόμυαλων ανθρώπων;

  • Έχουν κατανόηση.
  • Διατηρούν ανοιχτό μυαλό και προσπαθούν να αναζητούν το καλύτερο στους ανθρώπους και τις καταστάσεις.
  • Διατηρούν μια δίκαιη και λογική οπτική.
  • Έχουν ενσυναίσθηση για τους άλλους.
  • Δε συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους άλλους.
  • Έχουν υγιείς, υποστηρικτικές σχέσεις.
  • Είναι πιο ικανοποιημένοι στη ζωή τους.

Τι μπορείς να κερδίσεις με το να είσαι λιγότερο επικριτική;

Να διευρύνεις τους ορίζοντές σου: Κοιτάζοντας τις καταστάσεις χωρίς κρίση σου επιτρέπει να εξετάσεις πρόσθετες προοπτικές πέραν της δικής σου επίγνωσης και να αποκτήσεις χρήσιμες γνώσεις για το τι βιώνουν οι άλλοι άνθρωποι. Μπορεί επίσης να σε βοηθήσει να αυξήσεις την ενσυναίσθηση και τη συμπόνια για τους ανθρώπους που μπορεί να είναι διαφορετικοί από σένα.

Να βλέπεις τα πράγματα πιο θετικά: Η κρίση προέρχεται από έναν τόπο αρνητικότητας. Το να είσαι λιγότερο επικριτική σου επιτρέπει να βλέπεις τον κόσμο με μια πιο θετική προοπτική. Η θετική στάση σε βοηθά να ζεις πιο ευτυχισμένη και υγιής.

Να βελτιώσεις τις σχέσεις σου: Το αίσθημα της κρίσης αποξενώνει τους άλλους και τους δυσκολεύει να σε εμπιστευτούν. Η συμπόνια και η κατανόηση από την άλλη πλευρά βοηθούν στη δημιουργία υποστηρικτικών σχέσεων.

6 τρόποι για να είσαι λιγότερη επικριτική

1. Δώσε προσοχή στις σκέψεις σου
Το πρώτο βήμα για να γίνεις λιγότερο επικριτική είναι να αναγνωρίσεις ότι το κάνεις. Άρχισε να δίνεις μεγαλύτερη προσοχή στις σκέψεις σου, ώστε να μπορείς να εντοπίζεις πότε είσαι επικριτική.
Ψάξε για σκέψεις ή φράσεις όπως:
«Τι κάνει/λέει/ φοράει [αυτός/αυτή];»
«Αυτός/αυτή] θα έπρεπε να κάνει [εκείνο] αντί για [το άλλο]».
«Αυτό το [άτομο/πράγμα] είναι τόσο [αρνητικό επίθετο]».

2. Αμφισβητήστε τις υποθέσεις σου
Αν έχεις μια αρνητική άποψη για κάποιον, αναρωτήσου σε τι βασίζεται. Διαμόρφωσες την άποψή σου με βάση τα γεγονότα; Έχεις όλες τις σχετικές πληροφορίες ή χρειάζεται να διερευνήσεις περαιτέρω την κατάσταση; Προσπάθησε να διερευνήσεις όλες τις πιθανές πηγές πληροφοριών προτού καταλήξεις σε κάποιο συμπέρασμα. Εάν αυτό δεν είναι δυνατό, σκέψου το ενδεχόμενο να διατηρήσεις την άποψή σου ουδέτερη ή ανοιχτή.

3. Αναγνώρισε τις προκαταλήψεις σου
Μάθε να αναγνωρίζεις τις δικές σου προκαταλήψεις και τα πολιτισμικά πρότυπα με βάση τα οποία μεγάλωσες. Αναγνώρισε ότι η δική σου άποψη για τη ζωή είναι περιορισμένη με βάση τις δικές σου εμπειρίες. Να θυμάσαι ότι άλλοι άνθρωποι με διαφορετικό πολιτισμικό, κοινωνικό, επαγγελματικό ή θρησκευτικό υπόβαθρο μπορεί να μην έχουν τις ίδιες απόψεις. Προσπάθησε να μπεις στη θέση τους και να δεις τα πράγματα από τη δική τους οπτική γωνία.

4. Να έχεις ενσυναίσθηση
Εξασκήσου στην ενσυναίσθηση και τη συμπόνια για τους ανθρώπους, ακόμη και αν μοιάζουν, σκέφτονται, ντύνονται, μιλούν ή ενεργούν διαφορετικά από ό,τι εσύ. Σκέψου πώς έχεις νιώσει όταν κάποιος σχημάτισε μια γνώμη για σένα που δεν ήταν ακριβής. Ένιωσες πληγωμένη, θυμωμένη, αναστατωμένη, ντροπιασμένη, αμήχανη ή απογοητευμένη; Άφησε αυτά τα συναισθήματα να σε οδηγήσουν στο να γίνεις πιο συμπονετική απέναντι στους άλλους.

5. Επέκτεινε τους ορίζοντές σου
Προσπάθησε να διευρύνεις τους ορίζοντές σου και να εκθέσεις τον εαυτό σου σε νέες ιδέες και προοπτικές. Γνώρισε νέους ανθρώπους και μίλησε μαζί τους για τις ζωές τους. Πειραματίσου με διαφορετικές δραστηριότητες και δοκίμασε νέα φαγητά. Διάβασε πολλά βιβλία και παρακολούθησε ενημερωτικό προγράμματα. Ταξίδεψε όσο περισσότερο μπορείς.

6. Εξασκήσου στη θετικότητα
Με την εξάσκηση, μπορείς να αναπτύξεις μια πιο θετική νοοτροπία. Αν πιάσεις τον εαυτό σου να σκέφτεται κάτι αρνητικό για κάτι ή για κάποιον, προκάλεσε τον εαυτό σου να δει κάτι θετικό στην κατάσταση αντ’ αυτού. Μπορείς επίσης να αφιερώνεις λίγα λεπτά κάθε βράδυ για να απαριθμήσεις τα καλά πράγματα που συνέβησαν μέσα στην ημέρα και να είσαι ευγνώμων για όλα αυτά τα όποια έχεις στη ζωή σου. Μπορείς να επιλέξεις να κάνεις αυτή την άσκηση μόνη σου νοητικά ή μπορείς να την καταγράψεις σε ένα ημερολόγιο ή να την εξασκήσεις με ένα αγαπημένο σου πρόσωπο.

Αν και όλοι μας σίγουρα έχουμε υπάρξει επικριτικοί κάποιες στιγμές, είναι μια άσχημη συνήθεια που μπορεί να αναπαράγει αρνητισμό. Το να είσαι πιο ανοιχτόμυαλη μπορεί να σε βοηθήσει να διευρύνεις τους ορίζοντές σου, να ανοίξεις νέες προοπτικές στη ζωή σου και να δημιουργήσεις πιο υγιείς σχέσεις. Προσπάθησέ το και θα βγεις κερδισμένη!

Πηγές: American Psychological Association, International Journal of Environmental Research and Public Health, Journal of General Internal Medicine