Εξωτικά είδη αλατιού από τις Άλπεις ως το Περού!

Το αλάτι είναι από τους θησαυρούς της γης. Σε ένα παραμύθι, η μικρή κόρη του βασιλιά δηλώνει την αγάπη της στον πατέρα λέγοντας «σε αγαπώ όσο όλο το αλάτι της γης». Μόνο όταν κατάλαβε την αξία του, ένιωσε και την αγάπη της κόρης.

Στην Ελλάδα, τον πολύτιμο αυτό θησαυρό τον φέρνει η θάλασσα. Όμως το 70% της παγκόσμιας κατανάλωσης καλύπτεται από το ορυκτό αλάτι, γνωστό ως αλίτης (halite). Το αλάτι αυτό βρίσκεται σε περιοχές που κάποτε ήταν θάλασσες και με την πάροδο των χρόνων εξατμίστηκαν και μετατράπηκαν σε βουνά όπως οι Άλπεις και τα Ιμαλάια.

Τα ορυχεία αλατιού στον κόσμο

Το ορυκτό αλάτι βρίσκεται σε τεράστια κοιτάσματα στην Πολωνία, την Αυστρία, τη Λιβύη και τη Γερμανία.
Αναλόγως την περιοχή, αυτό διαθέτει διαφορετικές προσμείξεις. Η καθαρότητα του ορυκτού αλατιού διαφέρει από ορυχείο σε ορυχείο, αλλά γενικά το ορυκτό αλάτι χρειάζεται καλό καθαρισμό για να αποβάλει τις ανεπιθύμητες προσμείξεις.

Τα μεγαλύτερα αποθέματα ορυκτού χλωριούχου νατρίου βρίσκονται στην περιοχή Salar de Uyuni της Βολιβίας, σε υψόμετρο 3.500 m. Πρόκειται για μια ολόλευκη έκταση 12 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, που παλαιότερα ήταν λίμνη. Τα νερά της λίμνης εξατμίστηκαν και άφησαν ένα λευκό στρώμα αλατιού, που σε ορισμένα σημεία φτάνει σε πάχος τα 10 m. Τα αποθέματα σε αλάτι της περιοχής αυτής εκτιμούνται στα 10 δισεκατομμύρια τόνους.

Στην περιοχή αυτή της Βολιβίας, χτίστηκε το 1993 το ξενοδοχείο Αλατιού Hotel de Sal Playa με κύριο δομικό υλικό το ορυκτό αλάτι. Τα 15 δωμάτια, οι χώρο υποδοχής, το εστιατόριο, το καθιστικό και το μπαρ, όπως και όλα με έπιπλα είναι κατασκευασμένα από ορυκτό αλάτι.

Ένα από τα πλέον γνωστά αλατωρυχεία είναι εκείνο της Πολωνικής πόλης Wieliczka (Wieliczka Salt Mine). Σε βάθος που φτάνει τα 327 μέτρα και με διαδρόμους που σε συνολικό μήκος φτάνουν τα 300 χιλιόμετρα, θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου. Σήμερα είναι διάσημο τουριστικό αξιοθέατο όπου ο ταξιδιώτης περνά από μια διαδρομή 3 χιλιόμετρα, μέσα από υπόγειες αίθουσες.

Τα εξωτικά είδη αλατιού

Το ροζ αλάτι των Ιμαλαΐων που είναι από το Πακιστάν

Το αλάτι των Ιμαλαΐων έφτασε πριν από μερικά χρόνια και στο δικό μας τραπέζι. Είναι από τα πιο δημοφιλή αλάτια, με απαλό ροζ χρώμα. Το χρώμα του οφείλεται στην περιεκτικότητά του σε σίδηρο. Είναι πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία όπως μαγνήσιο, κάλιο, χαλκό και σίδηρο, ενώ δεν περιέχει ιώδιο. Έχει έντονη γεύση και τραγανή υφή. Σε σχέση με το κοινό επιτραπέζιο αλάτι περιέχει την ίδια σύσταση σε νάτριο (98%).

Συνιστάται από την Αγιουρβεδική Ιατρική ως εκείνο με τις καλύτερες βιοχημικές και βιοενεργητικές ιδιότητες. Είναι αγνό, φυσικό κρυσταλλικό αλάτι που έχει υποστεί τεράστια δύναμη πίεσης σε διάρκεια εκατομμυρίων ετών. Αυτή η τεράστια πίεση έχει δημιουργήσει μία ανώτερη μορφή κρυσταλλικής δομής, η οποία έχει δεσμεύσει στοιχεία σε μικρά σωματίδια τα οποία εύκολα μεταβολίζονται στον οργανισμού.

Το αλάτι αυτό, αυθαίρετα ονομάζεται “Ιμαλαΐων” μια και στην πραγματικότητα το 99,9% όλων των αλατιών με τίτλο Ιμαλαΐων έρχονται από το Salt Range στο βόρειο Πακιστάν όπου η οροσειρά Ίντους μπορεί να θεωρηθεί σαν πρόποδες των Ιμαλαΐων. Μέχρι και σήμερα συλλέγεται από τα ορυχεία αλατιού με το χέρι, χωρίς τη χρήση μηχανημάτων. Στη συνέχεια, πάλι με το χέρι διαλέγεται, συνθλίβεται, πλένεται και αφήνεται να στεγνώσει τον ήλιο. Στο εμπόριο διατίθεται σε διάφορα μεγέθη και σχήματα, από λεπτόκοκκο μέχρι και κύβους μερικών εκατοστών.

Μαύρο αλάτι Ινδίας (Black salt – Indian kala namak)

Είναι γνωστό και ως Kala Namak και εξορύσσετε από τις ηφαιστειογενείς περιοχές του Πακιστάν και της Ινδίας. Περιέχει θειικό νάτριο, όξινο θειικό νάτριο, όξινο θειώδες νάτριο, θειούχο νάτριο, θειούχο σίδηρο, υδρόθειο και μαγνήσιο. Το χρώμα του είναι στην πραγματικότητα όχι μαύρο, αλλά ροζ–γκρι λόγω του θειούχου σιδήρου. Έχει μια ιδιαίτερη μυρωδιά λόγω του υδρόθειου, παρόμοια με αυτή του κρόκου βρασμένου αυγού.

Η σύσταση του διαφέρει ανάλογα με τη μέθοδο παραγωγής του. Το όξινο θειικό νάτριο και όξινο θειώδες νάτριο προσθέτουν μία ήπια οξύτητα στη γεύση. Το συνθετικά παρασκευασμένο μαύρο αλάτι δεν περιέχει τα μέταλλα και ιχνοστοιχεία, και η περιεκτικότητά του σε νάτριο φτάνει αυτή του επιτραπέζιου αλατιού.

Στην Αγιουρβέδα το μαύρο αλάτι χρησιμοποιείται για τον τυμπανισμό, την καούρα και ως καθαρτικό. Συνιστάται σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση αφού σε αντίθεση με το κοινό αλάτι δεν αυξάνει την περιεκτικότητα νατρίου στο αίμα, και σε όσους θα πρέπει να περιορίσουν τη λήψη αλατιού στη διατροφή τους. Βοηθά την πέψη, τη βελτίωση της όρασης και μαλακώνει το έντερο. Στη διατροφή των vegans χρησιμοποιείται ως άρτυμα για να υποκαταστήσει τη γεύση αυγού.

Γαλάζιο Αλάτι Περσίας

Είναι ένα από τα πιο σπάνια αλάτια στον κόσμο, χάρη στο μοναδικό του χρώμα προερχόμενο από το Βόρειο Ιράν. Το υπέροχο γαλάζιο χρώμα των κρυστάλλων του προκύπτει από τα τοπικά πετρώματα, κατά τον σχηματισμό της κρυσταλλικής δομής του αλατιού (sylvinite), καθώς έχει ασκηθεί πολύ έντονη πίεση στα αποθέματα αυτά. Οι κρύσταλλοι διαθλούν το φως με έναν ιδιαίτερο τρόπο, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται το μπλε χρώμα. Περιέχει νάτριο, χλώριο, μαγνήσιο, σίδηρο, θεϊκό άλας και ιώδιο. Είναι επίσης ακατέργαστο, πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία.

Έχει την ιδιότητα να αλλάζει η έντασή του καθώς παραμένει στο στόμα. Ενώ η αρχική του γεύση είναι έντονη, γίνεται πιο ήπια και ευχάριστη όταν παραμένει στη γλώσσα. Το Γαλάζιο Αλάτι Περσίας ταιριάζει σε όλα τα φαγητά, καθώς ενισχύει όλες τις γεύσεις, και μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε κάθε φορά στη μαγειρική σας.

Αλάτι βράχων

Είναι το θαλασσινό αλάτι που είχε ξηραθεί φυσικά από τον ήλιο και τον αέρα σε κοιλότητες βράχων, και δεν έχει υποστεί καμία περεταίρω επεξεργασία. Έτσι είναι και αυτό πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, αλλά και σε ασβέστιο.
Πρόκειται για μία παραδοσιακή τεχνική που περνάει από γενιά σε γενιά. Η συλλογή του γίνεται από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Η όλη διαδικασία είναι επίπονη και πολλές φορές επώδυνη, αφού οι βράχοι καίνε και κόβουν σαν μαχαίρι.

Για την συγκομιδή του αλατιού χρειάζεται χρόνος. Το θαλασσινό νερό μαζεύεται στις πλάντζες (φυσικές κοιλότητες) και εξατμίζεται σιγά σιγά. Έτσι σχηματίζεται ένα στρώμα αλατιού που μαζεύεται με ένα ειδικό ξύλινο εργαλείο. Mετά αφήνεται να ξηραθεί και χωρίς πρόσθετα συστατικά τοποθετείται σε γυάλινα βάζα.
Παλιά οι αλατοπαραγωγοί πότιζαν τα βράχια, δουλεύοντας σε καθημερινή βάση, γεμίζοντας και ξαναγεμίζοντας τις πλάντζες. Σήμερα η τεχνολογία έχει αλλάξει τα πράγματα, αφού το γέμισμα γίνεται εύκολα και γρήγορα με μικρές αντλίες.

Κόκκινο αλάτι Χαβάη

Είναι θαλασσινό αλάτι το οποίο έχει χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα τερακότας, εξαιτίας του οξειδίων του σιδήρου που περιέχει από ηφαιστειακό πηλό. Έχει έντονο άρωμα και γεύση και ακριβή τιμή. Δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο ενώ είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία καθώς δεν έχει υποστεί κάποια διαδικασία καθαρισμού.
Λέγεται πως περιέχει πάνω από 80 διαφορετικά φυσικά μεταλλικά στοιχεία. Είναι λιγότερο αλμυρό σε σχέση με άλλα αλάτια ενώ τα επιπλέον συστατικά του προσδίδουν μια ιδιαίτερη νοστιμιά, και είναι εξαιρετικά τραγανό. Θεωρείται το πλέον ευεργετικό αλάτι για δίαιτες αποτοξίνωσης. Η παραδοσιακή του χρήση ήταν ο εξαγνισμός εργαλείων, κανό, σπιτιών και ναών.

Μαύρο αλάτι Χαβάη (Black Lava salt)

Παρασκευάζεται και αυτό με φυσικό τρόπο όπως το αντίστοιχο κόκκινο στο μικρό νησί Μολοκάι (μια περιοχή που ακόμη παραμένει αμόλυντη), με τη διαφορά πως αντί για πηλό λάβας, αυτό είναι αναμεμιγμένο με ενεργό άνθρακα, στον οποίο οφείλει και το μαύρο χρώμα του. Περιέχει επίσης πάνω από 80 φυσικά στοιχεία, μέταλλα και ιχνοστοιχεία που είναι απαραίτητα στον ανθρώπινο οργασμό και προσφέρουν την ιδιαιτερότητα στη γεύση του. Ο ενεργός άνθρακας προέρχεται από την καύση κελυφών καρύδας, προσφέρει αποτοξινοτική δράση και υποβοηθά τη διαδικασία της πέψης.

Αλάτι ροζ Μάρας Περού

Στο Maras εξάγεται αλάτι από τα αρχαία χρόνια, από τους Ίνκας, από την εξαέρωση αρμυρού νερού που παρέχεται από ένα κοντινό υπόγειο ρεύμα, το οποίο έτσι αφήνει πίσω του το αλάτι. Το εξαιρετικά αρμυρό νερό ρέει στο υπόγειο ρεύμα για χιλιάδες χρόνια τώρα.
Το νερό συγκεντρώνεται στις αλυκές και υπό την επίδραση του ήλιου εξατμίζεται και κρύσταλλοι αλατιού συγκεντρώνονται. Η εξόρυξη του αλατιού γίνεται σε ύψος πάνω από 3500m κοντά στον αρχαίο πολιτισμό των Ίνκας, Μάτσου Πίτσου.
Είναι ένα φυσικό προϊόν απαλλαγμένο από κάθε είδους πρόσθετο το οποίο περιέχει ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο και ψευδάργυρο. Οι Ίνκας πιστεύουν ότι οι κρύσταλλοι άλατος είναι τα δάκρυα των προγόνων τους. Το έντονο λευκό, σαν χαραγμένο με κιμωλία, κυριαρχεί πάνω στο καφετί της πλαγιάς, δίνοντας μια απόκοσμη αίσθηση πολικού τοπίου, καθώς η κρούστα του αλατιού μοιάζει με πάγο.

Υποκατάστατα άλατος

Μερικές ασθένειες καθιστούν απαραίτητη την αποφυγή πρόσληψης μεγάλης ποσότητας ιόντων νατρίου. Αυτή η ανάγκη ώθησε τις προσπάθειες για την εξάλειψη της προσθήκης άλατος ως άρτυμα, χωρίς όμως να γίνεται προσπάθεια για εντελώς ανάλατη διατροφή. Η «χαμηλή σε αλάτι διατροφή», ουσιαστικά σχετίζεται με χαμηλά επίπεδα νατρίου και επομένως ο όρος «χαμηλή σε νάτριο διατροφή» είναι καταλληλότερος.

Συνήθως χρησιμοποιούνται άλατα Καλίου, ασβεστίου και μαγνησίου των αδιπικού, ηλεκτρικού,
γλουταμινικού, ανθρακικού, γαλακτικού, υδροχλωρικού, τρυγικού και κιτρικού. Κάποια από αυτά περιέχουν πρόσθετα χημικά ενισχυτικά γεύσης είτε μπαχαρικά όπως ρίγανη, μαϊντανός, βασιλικός, πιπέρι, θυμάρι, κρεμμύδι, σκόρδο κ.α.
Το αλάτι σκόρδου μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ντρέσινγκ, σούπες και σάλτσες ζυμαρικών. Το αλάτι σέλινου έχει ελαφρώς πικρή γεύση, και είναι ιδανικό για να χαρίζει γεύση σε σαλάτες, λαχανικά καθώς και σε ψητά. Το αλάτι κρεμμυδιού χρησιμοποιείται σε σαλάτες, σε παρασκευές αβγών αλλά και σε ψητά.

Ένας ολόκληρος κόσμος εύγευστων κρυστάλλων, από διάφορα σημεία και βάθη της γης, περιμένει να τον ανακαλύψεις! Τα στοιχεία είναι από την διδακτορική εργασία της Πηνελόπης Συλλιγνάκη -Χημικός, M.Sc. Φαρμακευτικής Τεχνολογίας.