Υπάρχει μια λεπτή γραμμή που τα Χριστούγεννα γίνεται ακόμη πιο λεπτή, η γραμμή ανάμεσα στο «είμαστε όλοι μαζί» και στο «γιατί νιώθω ότι πρέπει να απολογηθώ;». Γιατί όσο κι αν αγαπάς την ιδέα του τραπεζιού, της ζεστασιάς και της παρέας, υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να ακουστεί εκείνη η ερώτηση. Η δήθεν αθώα. Η «από ενδιαφέρον». Αυτή που σε πιάνει απροετοίμαστη και σε κάνει να χαμογελάς αμήχανα, ενώ μέσα σου σφίγγεσαι.

Το πρώτο πράγμα που θέλω να θυμάσαι σήμερα είναι ότι δεν χρειάζεται να είσαι «καλή» για να είσαι ευγενική. Μπορείς να είσαι ευχάριστη και ταυτόχρονα ξεκάθαρη. Και αυτό είναι το πραγματικό δώρο που κάνεις στον εαυτό σου, να μη φύγεις από το τραπέζι κουρασμένη από ρόλους.

Πριν καν φτάσεις στο σημείο των ερωτήσεων, δώσε στον εαυτό σου χρόνο για μια μικρή προετοιμασία. Όχι άγχος, όχι στρατηγική πολέμου. Μόνο μια απόφαση, «Σήμερα δεν θα εξηγήσω τη ζωή μου». Μόνο αυτή η φράση, αν την πεις μέσα σου, αλλάζει την ενέργειά σου. Σε κρατάει σταθερή. Γιατί όταν ξέρεις τι δε θα κάνεις, δεν μπαίνεις τόσο εύκολα στην παγίδα να αποδείξεις, να πείσεις, να δικαιολογήσεις.

Και τώρα πάμε στο πρακτικό κομμάτι, αυτό που σε σώζει τη στιγμή που ακούς κάτι αδιάκριτο. Η πιο δυνατή απάντηση δεν είναι η πιο έξυπνη. Είναι η πιο σύντομη. Αν κάποιος σε ρωτήσει κάτι που δεν θέλεις να απαντήσεις, μπορείς να χαμογελάσεις και να πεις, με ήρεμη φωνή, «Σε ευχαριστώ που ρωτάς, αλλά προτιμώ να μην το συζητήσω σήμερα». Αν επιμένει, δεν χρειάζεται να ανεβάσεις ένταση. Μπορείς να επαναλάβεις την ίδια πρόταση σχεδόν αυτούσια. Η επανάληψη είναι όριο. Δεν είναι αμηχανία.

Αν η κουβέντα πάει σε σχόλια για εμφάνιση ή εργασία, εκεί βοηθάει πολύ να αλλάξεις αμέσως τη συζήτηση. Μια φράση όπως «Ας μιλήσουμε για κάτι πιο όμορφο, πώς πέρασες αυτές τις μέρες;» κόβει την φόρα χωρίς να ανοίγει καβγά. Και αν νιώσεις ότι η ατμόσφαιρα σηκώνει λίγο χιούμορ, μπορείς να το κάνεις ακόμη πιο ανάλαφρο με ένα «Σήμερα είναι μέρα χαράς, όχι απολογισμού» και να αλλάξεις θέμα με φυσικότητα.

Υπάρχουν και οι στιγμές που το σχόλιο έρχεται σαν καρφί, με τρόπο που δεν επιδέχεται «ευγένεια». Εκεί, η καλύτερη προστασία σου είναι η ήρεμη σοβαρότητα. Μη βιαστείς να χαμογελάσεις για να μαλακώσεις την αμηχανία των άλλων. Μπορείς να σταθείς, να κοιτάξεις ήρεμα και να πεις, «Αυτό που είπες με φέρνει σε δύσκολη θέση. Πάμε παρακάτω». Είναι μια φράση που δεν προσβάλλει, αλλά δείχνει ξεκάθαρα ότι δε θα το επιτρέψεις να συνεχιστεί.

Και ξέρεις ποιο είναι το πιο υποτιμημένο κόλπο; Να έχεις μία σύμμαχο. Μια φίλη, μια αδερφή, έναν άνθρωπο στο τραπέζι που μ’ ένα βλέμμα καταλαβαίνει. Δεν χρειάζονται συνωμοσίες. Αρκεί να ξέρεις ότι δεν είσαι μόνη. Ακόμη κι αν δεν υπάρχει σύμμαχος, μπορείς να δημιουργήσεις το δικό σου «διάλειμμα», ένα ποτήρι νερό στην κουζίνα, ένα λεπτό στο μπαλκόνι, μια μικρή βόλτα μέχρι το μπάνιο για να επανέλθεις. Το να απομακρυνθείς για λίγο δεν είναι απόδραση. Είναι αυτοφροντίδα.

Το πιο σημαντικό όμως είναι αυτό, μην αφήσεις ένα σχόλιο να σου χαλάσει όλη τη μέρα. Οι γιορτές δεν είναι τέλειες, είναι αληθινές. Θα έχει και γέλια και μικρές εντάσεις και στιγμές που θα θες να σηκωθείς να φύγεις. Το κλειδί είναι να μην «ξεφύγεις». Να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων. Να θυμηθείς ότι ο σεβασμός δεν ζητιέται με θυμό, χτίζεται με όρια.

Και όταν τελειώσει η μέρα, κάνε στον εαυτό σου μια ερώτηση που αξίζει περισσότερο από όλες τις αδιάκριτες του τραπεζιού, «Σήμερα, στάθηκα δίπλα στον εαυτό μου;». Αν η απάντηση είναι έστω και λίγο «ναι», τότε αυτά τα Χριστούγεννα τα πέρασες σωστά.