Να κλείσει το καλοκαίρι χωρίς ένα υπέροχο μυθιστόρημα, δεν γινόταν. Αναφέρομαι στο νέο μυθιστόρημα «Το όνομά μου είναι Εμίλια ντελ Βάγιε», της αγαπημένης μου Isabel Allende όπου μας μεταφέρει από τo Σαν Φρανσίσκο του 19ου αιώνα στα πεδία των πολιτικών αναταραχών της Χιλής, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας-δημοσιογράφου που αγωνίζεται για την ταυτότητά της.

Αυτό το βιβλίο συνδυάζει οξύ κοινωνικό σχολιασμό, προσωπική πάλη για χειραφέτηση και πλούσια ιστορική αφήγηση. Στη συνέχεια θα δούμε πώς η πρωταγωνίστρια Εμίλια ντελ Βάγιε, ξαφνικά ριγμένη σ’ έναν κόσμο ανδρικών κανόνων, ανακαλύπτει τη δύναμή της μέσω της γραφής και της δημοσιογραφίας. Ας βουτήξουμε λοιπόν στο παρελθόν, την πολιτική και τα συναισθήματα που κάνουν αυτό το μυθιστόρημα must-read.

Σε ταξιδεύει αμέσως στον χρόνο και τον χώρο: η ιστορία ξεκινά στη Σαν Φρανσίσκο του 1866, όπου μια Ιρλανδή δόκιμη μοναχή, κολλημένη στις παραδόσεις της, βιώνει μια έντονη βραδιά μ’ έναν Χιλιανό αριστοκράτη. Από αυτή τη σύντομη σχέση γεννιέται η Έμιλια ντελ Βάγιε, η ηρωίδα μας, που φέρει στους ώμους της το βάρος ενός μυστικού και μιας ταυτότητας σε διαρκή αναζήτηση. Η Allende επιτυγχάνει να στήσει ένα πλέγμα συναισθημάτων με μνήμες πόνου, πάθους και ελπίδας. Η γλώσσα της είναι λιτή αλλά και συγκινητική συγχρόνως, καθώς εναλλάσσει βιωματικά flashbacks και περιγραφές του κοινωνικού σκηνικού. Έτσι, νιώθεις πως διαβάζεις μια ιστορία που συνδυάζει προσωπικό δράμα και μεγάλες ιστορικές αναταράξεις.

Η Έμιλια μεγαλώνει υπό την προστασία ενός στοργικού πατριού που την αποδέχεται χωρίς όρους, και αυτή η ασφάλεια την ωθεί να αναπτύξει ανεξαρτησία και αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, το πάθος της για τη συγγραφή σπάει τα δεσμά των κοινωνικών κανόνων: από τα δεκαέξι της εκδίδει αγαπημένα λαϊκά διηγήματα με ανδρικό ψευδώνυμο. Η συγγραφική της πορεία κορυφώνεται όταν γίνεται ρεπόρτερ στον San Francisco Examiner, σπάζοντας τα στερεότυπα μιας εποχής που θέλει τη γυναίκα περιορισμένη στο σπίτι. Η Allende δεν επιλέγει απλώς να αφηγηθεί την ιστορία μιας γυναίκας αλλά φτιάχνει ένα πρότυπο γυναικείας χειραφέτησης στον 19ο αιώνα. Μέσα από τον φακό της δημοσιογραφίας, η πρωταγωνίστρια συναντά τον δίπλα της ρεπόρτερ Έρικ Γουίλαν, με τον οποίο σχηματίζεται μια δυναμική επαγγελματική και, εν μέρει, προσωπική σχέση.

Η μετάβαση από την Αμερική στη Χιλή κατά την κάλυψη του εμφυλίου πολέμου γίνεται η ευκαιρία για την Εμίλια να ανακαλύψει τις ρίζες της και τον πατέρα της. Η Allende περιγράφει με ευαισθησία την αγωνία μιας γυναίκας που πολεμά, ψάχνοντας το βιολογικό της παρελθόν. Τα πολεμικά τοπία και οι πολιτικές αναταράξεις περιγράφονται με αληθοφάνεια, χωρίς να βαραίνουν όμως το κεντρικό θέμα της αυτογνωσίας. Η συγγραφέας βρίσκει τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο προσωπικό δράμα και τα ιστορικά γεγονότα. Η ατμόσφαιρα γίνεται συναρπαστική, καθώς ο πόλεμος λειτουργεί ως καμίνι μεταμόρφωσης για την πρωταγωνίστρια.

Το στυλ γραφής της Allende είναι ζεστό και ανθρώπινο, γεμάτο απαλές μεταφορές και ζωντανούς διαλόγους. Οι περιγραφές του Σαν Φρανσίσκο και περιοχών της Χιλής γίνονται σχεδόν κινηματογραφικές, αποδίδοντας πιστά την εποχή και τον χώρο. Ο ρυθμός της αφήγησης εναλλάσσει ήπιες, εσωτερικές στιγμές αναστοχασμού με καταιγιστικές σελίδες πολεμικής διελκυστίνδας. Αυτό κρατά το ενδιαφέρον αμείωτο και σε κάνει να γυρνάς σελίδα μετά σελίδα. Παράλληλα, η αναφορά σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα δίνει κύρος και βάθος στο μυθιστόρημα.

Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες, όπως η μητέρα της Έμιλιας, ο πατριός της και ο συντάκτης Έρικ, αποκτούν τη δική τους φωνή και επιρροή. Η μετάβαση του Έρικ από συναδελφική σχέση σε αληθινή φιλία και μετέπειτα σε έρωτα με την Εμίλια αποτυπώνεται με διακριτικό ρομαντισμό. Η μητέρα της, με το θρησκευτικό της παρελθόν, λειτουργεί ως αντίβαρο στην κοσμική και επαναστατική πλευρά της κόρης της. Κάθε πρόσωπο στον κύκλο της Εμίλιας φωτίζει διαφορετικές πτυχές της εποχής και της προσωπικής της πορείας. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολυδιάστατο κάδρο ανθρώπινων σχέσεων.

Στον πυρήνα του μυθιστορήματος υπάρχει η θεματική των ταυτοτήτων και της αυτοδιάθεσης. Η συζήτηση για το αν η Εμίλια ανήκει στον πατριό ή στον βιολογικό πατέρα της αντανακλά το ευρύτερο ζήτημα της προσωπικής ελευθερίας. Η συγγραφή και η δημοσιογραφία γίνονται οδοιπορικά ελευθερίας, μέσα από τα οποία η ηρωίδα οικοδομεί τη δική της φωνή. Το γεγονός ότι η ίδια χρησιμοποιεί ανδρικό ψευδώνυμο προς τα έξω αναδεικνύει τη διάκριση φύλων στην εποχή της. Παράλληλα, η ανάμειξη του πολέμου στη Χιλή δίνει βαρύτητα και δραματική ένταση στην προσπάθειά της για αυτοπραγμάτωση.

Η σύνδεση της προσωπικής ιστορίας με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα οργανώνει έναν διδακτικό διάλογο ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό. Η εμπειρία της Εμίλιας στο μέτωπο του πολέμου προσθέτει μια ανθρωπιστική διάσταση στο μυθιστόρημα. Δεν πρόκειται για έναν αγνό, ρομαντισμό περί πολέμου, αλλά για μια ωμή παρουσία της σκληρότητας και της αλληλεγγύης. Η Allende αποφεύγει με επιδεξιότητα τον διδακτισμό, προσφέροντας όμως πλούσιο υλικό για σκέψη πάνω στις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Αυτό κάνει το βιβλίο όχι μόνο απολαυστικό, αλλά και προβοκατόρικο ανάγνωσμα.

Η συγγραφέας χρησιμοποιεί κάποιες επιστολές που αποκαλύπτουν σταδιακά τις πτυχές της προέλευσης της Εμίλιας. Αυτή η τεχνική ενισχύει την αγωνία του αναγνώστη και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. Κάθε νέα αποκάλυψη λειτουργεί σαν κομμάτι παζλ, ενώ οι εσωτερικοί μονόλογοι της πρωταγωνίστριας αναδεικνύουν την ψυχική της εξέλιξη. Ο διάλογος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν εργάζεται άψογα για τους ρυθμούς του βιβλίου. Το αποτέλεσμα είναι ένα μεστό, καλοδουλεμένο κείμενο που σε «κρατάει» μέχρι την τελευταία σελίδα.

Παρά τις σχεδόν 400 σελίδες, η αφήγηση δεν κουράζει καθόλου. Ο συνδυασμός ιστορίας, πολιτικής και ρομαντισμού παραμένει ισορροπημένος. Η γραφή της Allende αποπνέει ζεστασιά και σοφία, χωρίς υπερβολές. Σε κάθε κεφάλαιο υπάρχει ένα ισχυρό στοιχείο που σε οδηγεί στο επόμενο. Το βιβλίο κλείνει με μια ικανοποιητική και ταυτόχρονα ανοιχτή νότα, αφήνοντας χώρο για σκέψη και συζήτηση.

Συμπερασματικά, «Το όνομά μου είναι Εμίλια ντελ Βάγιε» αποτελεί μια άρτια συγγραφική προσπάθεια που συνδυάζει ιστορικό μυθιστόρημα με μια έντονη γυναικεία ηρωΐδα. Η Isabel Allende γράφει για το ατομικό ταξίδι της αυτογνωσίας μέσα από την ιστορία και την πολιτική, προτείνοντας έναν μοναδικό συνδυασμό περιπέτειας, πάθους και δημοσιογραφικής αποστολής. Αν αναζητάς ένα βιβλίο που να σε διασκεδάσει, να σε συγκινήσει και να σε προβληματίσει ταυτόχρονα, αυτή είναι η κατάλληλη επιλογή. Πάρε το αντίτυπο και ετοιμάσου για ένα ταξίδι στον χρόνο και στην ψυχή.

Καλή ανάγνωση!

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και μπορείς να το βρεις σ’ όλα τα βιβλιοπωλεία.