Ανησυχείς ότι η αφηρημάδα σου έχει αρχίσει να γίνεται κάτι περισσότερο από μια απλή αδεξιότητα της καθημερινότητας; Είναι φυσιολογικό, όσο μεγαλώνεις, να ξεχνάς το όνομα ενός ηθοποιού ή να μη θυμάσαι πού άφησες το τηλέφωνό σου. Όταν όμως η ανησυχία σου αγγίζει την πιθανότητα της άνοιας, καλό είναι να ξέρεις ποια συμπτώματα απαιτούν προσοχή. Η άνοια είναι όρος που περιλαμβάνει νοσήματα όπως το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον, την αγγειακή άνοια ή την μετωποκροταφική άνοια και είναι κάτι που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο.

Διαβάζοντας θα βρεις οκτώ έγκαιρα σημάδια που, αν τα εντοπίσεις στον εαυτό σου ή σε κάποιον δικό σου, ίσως χρειαστεί να ζητήσεις ιατρική συμβουλή.

1. Διαταραχές στην όραση

Δυσκολία στην ανάγνωση, στα χρώματα, στα σκαλοπάτια ή στην εκτίμηση αποστάσεων μπορεί να οφείλεται σε πρώιμες αλλοιώσεις που σχετίζονται με την άνοια. Αν ξαφνικά παρατηρήσεις ότι δεν μπορείς να κρίνεις σωστά τις αποστάσεις ή τα σκαλιά σου φαίνονται «διαφορετικά», ίσως είναι καλό να το συζητήσεις με τον γιατρό σου.

2. Εφιάλτες και διαταραχές ύπνου

Έρευνες δείχνουν πως οι τακτικοί εφιάλτες, ειδικά στην ηλικία των 40-50+, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης στα επόμενα χρόνια. Επίσης, η τάση να «ζεις» το όνειρο, δηλαδή να μιλάς, να φωνάζεις ή να κινείσαι απότομα στον ύπνο, μπορεί να αποτελεί ένα πρώιμο σύμπτωμα άνοιας ή νευροεκφυλιστικής νόσου.

3. Απώλεια όσφρησης

Η εξασθένηση στην όσφρηση συνδέεται με νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως το Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον. Αν νιώσεις ότι δυσκολεύεσαι να αντιληφθείς μυρωδιές που παλιότερα ήταν ξεκάθαρες, ίσως είναι η στιγμή να το αναφέρεις στον ειδικό.

4. Αλλαγές συμπεριφοράς (απάθεια, άγχος)

Η συνεχόμενη αδιαφορία, η έλλειψη διάθεσης ή η αποστασιοποίηση από δραστηριότητες που σου άρεσαν άλλοτε, μπορούν να σηματοδοτήσουν τη μετάβαση από ήπια γνωστική διαταραχή σε άνοια. Επίσης, αν παρατηρήσεις ότι γίνεσαι πιο αγχώδης, συγχυσμένη ή καχύποπτη, μπορεί να είναι άλλο ένα σημάδι που δεν πρέπει να αγνοήσεις.

5. Έντονη δυσκολία μνήμης, όπως απώλεια λέξεων

Μπορεί να ξεχνάς επαναλαμβανόμενα σημαντικές ημερομηνίες ή πληροφορίες, ή να ρωτάς συνεχώς τα ίδια πράγματα. Αυτή η επίμονη δυσκολία στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, σε συνδυασμό με συχνή απώλεια λέξεων, μπορεί να αποτελεί ένα χαρακτηριστικό πρώιμο σημάδι άνοιας. Σημαντικό είναι να ξεχωρίσεις μια απλή διακοπή μνήμης από το να ξεχνάς κάτι ολοκληρωτικά ξανά και ξανά.

6. Δυσκολία στον προγραμματισμό ή την εκτέλεση γνωστών εργασιών

Εάν δυσκολεύεσαι να ακολουθήσεις τη συνταγή που συνήθιζες να κάνεις «με κλειστά μάτια», ή αν σου φαίνεται βουνό να πληρώσεις λογαριασμούς που άλλοτε έκανες χωρίς θέμα, πρόσεξέ το. Ξαφνικά προβλήματα σε βασικές ικανότητες, όπως οργάνωση, συγκέντρωση και ολοκλήρωση εργασιών, είναι ένα σαφές καμπανάκι.

7. Κακές αποφάσεις

Η απότομη πτώση στην κριτική σου ικανότητα όπως π.χ. να ξοδεύεις χρήματα απερίσκεπτα, να παραμελείς την καθαριότητα και την εμφάνισή σου, μπορεί να φανερώνει υποκείμενα γνωστικά προβλήματα. Γενικά, η αλλαγή στη συμπεριφορά σε οικονομικά και πρακτικά θέματα μπορεί να υποδεικνύει έναν προάγγελο άνοιας.

8. Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη που εμφανίζεται ξαφνικά σε μεγαλύτερη ηλικία ίσως δείχνει αυξημένο κίνδυνο για άνοια. Σχετικές έρευνες μάλιστα υπογραμμίζουν ότι η διάγνωση κατάθλιψης (σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής) μπορεί να διπλασιάσει τις πιθανότητες εμφάνισης γνωστικών διαταραχών αργότερα.

Τι μπορείς να κάνεις

  1. Συζήτηση με ειδικό: Αν οποιοδήποτε από αυτά τα σημάδια σε προβληματίζει, απευθύνσου σ’ έναν νευρολόγο ή ψυχίατρο.
  2. Προληπτικός έλεγχος: Εξετάσεις, όπως τεστ μνήμης και εγκεφαλικές απεικονίσεις, μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και την παρακολούθηση της κατάστασης.
  3. Υγιεινός τρόπος ζωής: Άσκηση, σωστή διατροφή και κοινωνική δραστηριότητα φαίνεται ότι βοηθούν στη διατήρηση της πνευματικής διαύγειας.

Να θυμάσαι ότι η έγκαιρη διάγνωση είναι καθοριστική στην αντιμετώπιση και την επιβράδυνση της προόδου της άνοιας. Παρακολούθησε τον εαυτό σου με σεβασμό και φροντίδα. Δεν είσαι μόνη σου και όσο πιο γρήγορα το εντοπίσεις, τόσο πιο αποτελεσματική μπορεί να είναι η υποστήριξη που θα λάβεις.