Πολύ συχνά ακούμε για φίλους που έχουν κάποια φοβία, κάτι που τους δυσκολεύει σε πράγματα που για άλλους φαίνονται απλά κι εύκολα. Ειδικά μετά την περίοδο της πανδημίας έχει παρατηρηθεί μια αύξηση στη συχνότητα των φοβιών σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, από τους ενήλικες μέχρι τα μικρά παιδιά. Αν κι εσύ νιώθεις φόβο για κάτι που δεν το είχες στο παρελθόν, σίγουρα θα πρέπει να του δώσεις την πρέπουσα σημασία και να μην το αγνοήσεις, καθώς οι φοβίες τείνουν να εξελίσσονται, αν δεν αντιμετωπιστούν.

Η φοβία είναι μια αγχώδης διαταραχή που συνεπάγεται υπερβολικό και επίμονο φόβο για μια κατάσταση ή ένα αντικείμενο. Η έκθεση στην πηγή του φόβου προκαλεί άμεση αντίδραση άγχους. Οι φοβίες είναι μία από τις πιο συχνές ψυχικές ασθένειες παγκοσμίως. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν φοβίες από ό,τι οι άνδρες. Τα τυπικά συμπτώματα των φοβιών μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, τρέμουλο, ταχυκαρδία, αίσθημα μη πραγματικότητας και ενασχόληση με το αντικείμενο του φόβου.

Τύποι φοβιών

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (American Psychiatric Association) αναγνωρίζει τρεις διαφορετικές κατηγορίες φοβιών:

  • Κοινωνικές φοβίες: Αυτή η φοβία χαρακτηρίζεται από φόβο για κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες το άτομο μπορεί να κριθεί ή να βρεθεί σε δύσκολη θέση.
  • Αγοραφοβία: Αυτή η φοβία περιλαμβάνει έναν παράλογο και ακραίο φόβο για την παραμονή σε μέρη όπου η διαφυγή είναι δύσκολη. Μπορεί να περιλαμβάνει φόβο για μέρη με πολύ κόσμο ή ακόμη και για την έξοδο από το σπίτι.
  • Ειδικές φοβίες: Όταν οι άνθρωποι μιλούν για φοβία που έχουν για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, όπως φίδια, αράχνες ή βελόνες, αναφέρονται σε μια ειδική φοβία.

Ο κατάλογος των φοβιών είναι πολύ μεγάλος, καθώς σχεδόν οποιοδήποτε αντικείμενο ή κατάσταση μπορεί να γίνει πηγή φόβου. Οι φοβίες μπορούν να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή ενός ατόμου. Οι περισσότερες φοβίες εμπίπτουν σε μία από τις τέσσερις μεγάλες κατηγορίες:

  • Φόβοι για το φυσικό περιβάλλον.
  • Φόβοι που σχετίζονται με τα ζώα.
  • Φόβοι που σχετίζονται με ιατρικές θεραπείες ή θέματα.
  • Φόβοι που σχετίζονται με συγκεκριμένες καταστάσεις.

Μερικές από τις πιο συνήθεις φοβίες είναι οι: υψοφοβία, αγοραφοβία, βακτηριοφοβία, χρωματοφοβία, χρονοφοβία, κλειστοφοβία, κυβερνοφοβία, εντομοφοβία, υποχονδρία, ερωτοφοβία, κοινωνιοφοβία, ιατροφοβία, νυκτοφοβία, ξενοφοβία, μεταξύ άλλων.

Ένα άτομο που αισθάνεται φόβο για κάτι μπορεί να έχει τα ακόλουθα συμπτώματα:

  • Σφίξιμο ή πόνος στο στήθος
  • Ρίγη ή εξάψεις
  • Αίσθημα πνιγμού
  • Σύγχυση
  • Δυσκολία στην αναπνοή
  • Ζάλη
  • Ξηρό στόμα
  • Αυξημένη αρτηριακή πίεση
  • Ναυτία
  • Αυξημένος καρδιακός παλμός
  • Τρέμουλο
  • Ιδρώτας

Εκτός από τα παραπάνω σωματικά συμπτώματα, οι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν τρόμο, μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής, φόβο ότι θα χάσουν τον έλεγχο ή ακόμη και την αίσθηση ότι ο θάνατος είναι κοντά. Για να αποφύγουν αυτά τα συναισθήματα, οι άνθρωποι με φοβίες μπορεί να αποφεύγουν κάθε κατάσταση όπου θα μπορούσαν ενδεχομένως να συναντήσουν την πηγή του φόβου τους.

Αιτίες των φοβιών

Τα ακριβή αίτια των φοβιών δεν είναι γνωστά, αλλά είναι πιθανό να παίζει ρόλο ένας συνδυασμός παραγόντων. Ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης φοβίας περιλαμβάνουν:

  • Γενετική: Αν υπάρχει κάποιο μέλος της οικογένειας σου πάσχει από φοβία ή άλλη αγχώδη διαταραχή, τότε αυξάνει κίνδυνο εμφάνισης φοβίας και σε σένα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστόσο, ότι άτομα που δεν έχουν μέλη της οικογένειας με την πάθηση εξακολουθούν να αναπτύσσουν φοβίες.
  • Τραυματικές εμπειρίες: Μια δύσκολη, αγχωτική ή τραυματική εμπειρία μπορεί επίσης να προκαλέσει την εμφάνιση μιας φοβίας. Για παράδειγμα, το δάγκωμα από σκύλο ως παιδί μπορεί να προκαλέσει φόβο για τα σκυλιά στην ενήλικη ζωή.

Οι φοβίες μπορεί να έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ευημερία σου, αλλά είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι δεν είσαι μόνη σου. Οι φοβίες είναι κάτι συνηθισμένο και αντιμετωπίσιμο. Εάν θεωρείς ότι παρουσιάζεις συμπτώματα κάποιου τύπου φοβίας, καλύτερα να συμβουλευτείς έναν γιατρό για περαιτέρω αξιολόγηση και συμβουλές αντιμετώπισης.

Πηγές: National Institute of Mental Health, American Psychiatric Association, Journal of Anxiety Disorders, Neuropsychiatric Disease and Treatment

90