Ολοι θέλουμε το καλό των παιδιών μας. Όμως πόσο «τοξικός» είναι ο τρόπος που εκφράζουμε την αγάπη μας και πώς αυτό διαμορφώνει τον χαρακτήρα και τις συμπεριφορές τους; Την περασμένη εβδομάδα μέσα από το WomensLife και την Αναστασία Τσελεκίδου αναφερθήκαμε στις πρώτες 4 λανθασμένες φράσεις που δεν πρέπει να λέμε στα παιδιά μας.

Σ αυτό το Β΄μέρος και εν όψη των Χριστουγέννων η Ψυχοθεραπεύτρια Αναστασία Τσελεκίδου αναλύει την απατηλή «δύναμη» των δώρων και τις «τοξικές» συμπεριφορές γονέων.

5η λανθασμένη πεποίθηση: «Ό, τι καλύτερο για το παιδί μου!»

Μα τι ωραίο πράγμα να θαυμάζει ο γονέας το παιδί του! Ακόμα και η κουκουβάγια τα κουκουβαγάκια….

Α! και να του αγοράζει οτιδήποτε αυτό επιθυμεί, πριν καν προλάβει να το εκφράσει ή μήπως πριν ούτε καν προλάβει να το σκεφτεί; Και τι ωραιότερο από την χαρά που διαγράφεται στο φωτεινό του προσωπάκι μόλις αντικρίσει το νέο του απόκτημα που του φέρατε μετά το προηγούμενο πριν από μίση ώρα! Η δική του ευτυχία εξάλλου είναι και δική σας ευτυχία! Τι ωραία που είναι όλα! Ή μήπως όχι;

Πρόσφατες κοινωνιο-οικονομολογικές έρευνες καταδεικνύουν, ότι έχον αυξηθεί ραγδαία οι οικονομικοί πόροι που δαπανώνται από γονείς για «δωράκια» προς τα παιδιά τους. Οι ειδικοί θεωρούν ότι οι γονείς υπερβάλλουν και συνιστούν να είναι πιο προσεκτικοί όχι μόνον όσον αφορά στην επιλογή αυτών των μικροαντικειμένων, αλλά και στο κίνητρό τους. Τα πράγματα αυτά είναι απαραίτητα ή έστω χρήσιμα για τα παιδιά μας ή μήπως προσπαθούμε να τους δώσουμε πράγματα που εμείς δεν είχαμε όταν ήμασταν παιδιά; Ή μήπως προσπαθούμε να εξαγοράσουμε τη συμπάθειά τους;

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν έχοντας «παραπάνω από ό,τι η καρδιά τους επιθυμεί» από υλικής απόψεως, γίνονται πολύ «καλομαθημένα ή κακομαθημένα» καθώς μεγαλώνουν. Αυτή η αίσθηση τους δίνει την λανθασμένη εντύπωση ότι αξίζουν εκ των πραγμάτων περισσότερο από τους άλλους και ότι στην ενήλική ζωή τους θα έχουν υψηλότερές απολαβές στον εργασιακό τους βίο, πράγμα που αποδεικνύεται φρούδο για διάφορους λόγους και οδηγεί σε άλλα είδους εσωτερικών συγκρούσεων
Εξάλλου, ως γνωστών τα παιδιά μιμούνται συνήθως τους γονείς τους και στην διαχείριση των χρημάτων, οπότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να γίνουν το ίδιο σπάταλοι με εκείνους!

Ποια θα ήταν η ενδεδειγμένη εναλλακτική πρόταση;

Μάθετε να διαχειρίζεστε υπεύθυνα τα χρήματά σας! Η εξοικονόμηση χρημάτων δεν σας καθιστά αυτόματα και κακό γονέα, απεναντίας. Οι οικονομικά υπεύθυνοι γονείς αποτελούν ιδιαίτερα ελκυστικό πρότυπο για τα παιδιά τους, εφόσον είναι σε θέση να αναγνωρίζουν την εργαλειακή αξία των χρημάτων και όχι αποκλειστικά την κυριολεκτικά διασκεδαστική πλευρά τους.

Ένα μικρό δωράκι περιστασιακά όχι μόνο δεν βλάπτει, αλλά είναι μερικές φορές και απαραίτητο, ώστε να δημιουργηθεί ένα σωστό ήθος στο παιδί! Αλλά πρέπει να αποφεύγουμε να καλοπιάνουμε το παιδία μας σε κάθε ευκαιρία! Με την πάροδο του χρόνου θα αρχίσουμε να παρατηρούμε, ότι αυτά τα αντικείμενα δεν έχουν καμία αξία για τα παιδιά μας, αλλά λειτουργούν μόνον ως αναλώσιμα με τα οποία το παιδί δεν προλαβαίνει να δημιουργήσει καμία σχέση και με αυτόν τον τρόπο δεν του επιτρέπουμε να δημιουργήσει το χώρο, ώστε να εδραιώσει την επιθυμία στον ψυχισμό του.

Τι έχει πραγματικά ανάγκη το παιδί από εμάς; Την δημιουργία μιας υγειούς σχέσης, η οποία εδράζεται σε μικρά αλλά ιδιαίτερα πολύτιμα πράγματα μη υλικής φύσεως, όπως το μοίρασμα του χρόνου και των συναισθημάτων μας. Και αυτή δεν θεμελιώνεται στην ανταλλαγή προϊόντων, που είναι ο λάθος δρόμος. Αν ακολουθήσεις αυτόν τον δρόμο, τα παιδιά θα σε αγαπήσουν όχι για αυτό που είσαι ή που σημαίνεις, αλλά για αυτά που δωρίζεις. Αυτός θα είναι και δρόμος τελικά και η οπτική, μέσω της οποίας θα σχετίζεται το παιδί σου και ως ενήλικας, αντιμετωπίζοντας τους άλλους ως εργαλεία και αντικείμενα προς ίδιον όφελος αποκλειστικά. Τα ναρκισσιστικά αυτά χαρακτηριστικά θα τον κρατούν πάντα αποστασιοποιημένο συναισθηματικά με πιθανό αποτέλεσμα να απομένει μόνος. Όχι και τόσο σαγηνευτική προοπτική, μάλλον!

6η λανθασμένη πεποίθηση: «Κάνω λάθος = χάνω κάτι»

Οι γονείς ανταποκρίνονται με δύο συγκεκριμένες συμπεριφορές απέναντι στα λάθη των παιδιών τους. Την ενίσχυση, που οδηγεί κατά πάσα πιθανότητα στην επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς και την τιμωρία που την αποτρέπει. Οι δυο αυτές αντιδράσεις μπορούν να υποδιαιρεθούν η κάθε μια σε 4 επιπλέον υποκατηγορίες:

  • Θετική ενίσχυση σημαίνει να δώσεις στο παιδί κάτι που θέλει, π.χ. μία σοκολάτα.
  • Αρνητική ενίσχυση σημαίνει να του αφαιρείς κάτι που του αρέσει, π.χ. να μην του επιτρέπεις να πηγαίνει αργά για ύπνο.
  • Θετική τιμωρία σημαίνει να του δίνεις κάτι που δεν του αρέσει, π.χ. επιπλέον δουλειές καθαριότητας στο σπίτι.
  • Αρνητική τιμωρία σημαίνει να του αφαιρείς κάτι που του αρέσει, π.χ. τηλεόραση ή video games.

Κατά έναν περίεργο τρόπο εφαρμόζουν οι γονείς συχνότερα το τελευταίο, όταν δεν είναι ικανοποιημένοι από τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Σχεδόν αντανακλαστικά αντιδρούν με τιμωρία ή απαγόρευση πχ στην κακή σχολική απόδοση, επιβάλλοντας την απουσία συναναστροφής με φίλους κτλ.

Αποδεικνύονται όμως αυτές οι μέθοδοι τιμωρίας όντως ως αποτελεσματικές, ώστε να αποτρέψουν κακές συμπεριφορές;

Είναι γνωστό στους επιστημονικούς κύκλους εδώ και δεκαετίες, ότι αυτή η τακτική δεν αποφέρει καρπούς. Το να στερήσεις από το παιδί σου κάτι που αγαπά, δεν αποτελεί αποτελεσματική μορφή συμμόρφωσης. Αντίθετα, είναι το κατεξοχήν επικίνδυνο χαρακτηριστικό των λεγομένων «τοξικών» γονέων, οι οποίοι παίζουν ταυτόχρονα τον ρόλο του εισαγγελέα, του δικαστή και του δήμιου του παιδιού τους. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι κανόνες αυτού του παιχνιδιού δεν είναι πάντα ξεκάθαροι, αλλά εξαρτώνται πάντα από την διάθεση του γονέα! Η κατάσχεση των αγαπημένων πραγμάτων του παιδιού, του διδάσκει ότι, όποιος κατέχει την εξουσία μπορεί να την ασκεί κατά βούληση, τα αποτελέσματα της οποίας συχνά αποβαίνουν βάρβαρα.

Ποια θα ήταν όμως η ενδεδειγμένη εναλλακτική πρόταση;

«Εξομολογουμένη αμαρτία ούκ έστιν αμαρτία» λέγανε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Λάθη που ομολογούνται ειλικρινά δεν θα έπρεπε να τιμωρούνται. Η πτώση π.χ. της σχολικής απόδοσης του παιδιού μπορεί να έχει πολλές αιτίες και όχι αναγκαστικά την απουσία μελέτης! Μήπως η συμπεριφορά του παιδιού σου αποτελεί απλώς κραυγή βοήθειας; Πιθανόν απλώς να χρειάζεται επιπλέον διδακτική υποστήριξη όταν αποτυγχάνει σε ένα διαγώνισμα ή παίρνει κακούς βαθμούς.

Ας προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε τις αιτίες ώστε να βοηθήσουμε αντί απλώς να τιμωρήσουμε!
Σε περίπτωση όμως που το παιδί πρέπει όντως να συνετιστεί, ας βρούμε κάποιον πιο θετικό τρόπο, π.χ. επιπλέον συμμετοχή στις δουλειές του σπιτιού. Το πιο πιθανόν είναι ότι όση ώρα εκτελεί τις δουλειές, θα σκέφτεται πόσο ανόητο ήταν αυτό που έκανε και θα αποφασίσει να μη το επαναλάβει.

Το κλειδί της επιτυχίας ως γονέας έγκειται στην συνέπεια των λεγομένων του και την δικαιοσύνη των πράξεων του.
Ας μην διδαχθεί το παιδί ότι με τη δύναμη του δυνατότερου τακτοποιούνται τα πάντα!

Η Αναστασία Τσελεκίδου είναι Ψυχοθεραπεύτρια – Εκπαιδευτικός και βρίσκεται μαζί με τους συνεργάτες της στο: Παγκράτι, Καλλιθέα, Παλαιό Φάληρο, Ψυχικό.
Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο Facebook (ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΣΕΛΕΚΙΔΟΥ) ή
στο e-mail: psychotherapies9@gmail.com.